Bildung; samen bouwen aan een duurzame toekomst

Globalisering, nodigt ieder van ons uit om onze normen en waarden te her-evalueren. Wat vinden we nu ècht belangrijk als het er op aankomt? Welke waarden delen we en welke normen en waarden zijn verworden tot normen en conventies die niet meer dienend zijn in deze tijd, waar we afscheid van mogen nemen?

Wat vraagt dat van ieder van ons persoonlijk? Wie ben jij? Wat kan/wil jij brengen? Hoe wil jij leven?

Wat vraagt dat in onze communicatie? Nieuwsgierigheid naar die ander, elkaar zien. Uit het dualisme (voor-tegen) en naar het accepteren van complexiteit. [Bijvoorbeeld de illusie dat de aarde uit hokjes bestaat waarbinnen je je gang kan gaan zonder andere plekken op de aarde te beïnvloeden]. Dat vraag dialoog – vaker dan debat – en omarmen van diversiteit vanuit het besef dat we elkaar nodig hebben.

Wat vraagt dat mondiaal? Erkennen dat ons voortbestaan staat of valt met hoe we voor elkaar zorgen en samen de grote problemen oplossen. Gelijkwaardigheid (dat is dus niet gelijk zijn!); vanuit wederzijds respect gelijk verdelen van welvaart en samen verantwoordelijkheid nemen. En erkennen dat we niet de baas zijn over de natuur maar van de natuur zijn.

Hoe zit het met die term Bildung in de titel? 

Binnen mijn werk als lerarenopleider ben ik lid van een expertgroep rond Bildung. Deze is voortgekomen vanuit een initiatief om de uitval van studenten in opleidingen omlaag te brengen en hun welzijn te verbeteren. Maar het afgelopen jaar groeide het besef dat het eigenlijk gaat om wat naast inhoudelijke kennis en specifieke vaardigheden de basis van onderwijs (als je het nog die naam wil geven) zou moeten zijn om mensen de kans te geven hun talenten te ontwikkelen en hun plek te vinden in de wereld van vandaag en morgen. Een basis om de drie niveaus hierboven te kunnen ontwikkelen. Omdat ook het onderwijs rust op een paradigma dat niet meer functioneel is in deze tijd. Bildung is belangrijk als integraal onderdeel van het onderwijs van morgen.

Times are changing – From react to create

De veranderingen door de pandemie hebben in het onderwijs veel extra werkdruk tot gevolg. Als lerarenopleider ervaar ik dat ook, omzetten van lessen naar online, steeds veranderende omstandigheden, studenten die daardoor op verschillende manieren extra druk ervaren (eenzaamheid, vrije tijd en studie in een kamertje, extra werkdruk, ict perikelen), collega’s veel minder zien.

Tegelijk merk ik ook dat juist daardoor de behoefte aan realiseren wat we echt belangrijk vinden sterker wordt. En vreemd genoeg lijkt daardoor ook creativiteit steeds meer als een ballon die te lang onder water is gedrukt naar boven te willen komen. De behoefte om alles te laten vallen en gewoon met elkaar te gaan zitten om te bespreken waar we met elkaar in onderwijs naartoe willen. De veranderende samenleving, de behoefte aan antwoorden op de grote vragen waar we tegenaan lopen: behoud van onze aarde, globalisering, diversiteit/inclusie.

De tekst en afbeeldingen hieronder zijn een eerder geplaatste post, een onderdeel van mijn afronding van de opleiding Passionair begeleiden. Dit is nog steeds een visie waar ik achter sta en die nu wellicht meer herkend wordt. Daarom opnieuw geplaatst.

Samenleving en individu beïnvloeden elkaar continu wederzijds. In onze huidige maatschappij waarin afgescheidenheid nog de overhand heeft leidt dat tot een patroon van reageren …

Wanneer individuen in de samenleving in hun kracht gaan staan en verbinding zoeken kan een heel andere dynamiek ontstaan:

Photo’s by: Erik Eastman en John Cobb

Congres over hoogsensitiviteit

HOOGSENSITIVITEIT 2

Bevindingen uit de wetenschap, richtlijnen voor de praktijk.

Hier was ik 27 november, veel informatie over hoogsensitiviteit vanuit verschillende invalshoeken. Zo bemoedigend dat er 140 deelnemers zijn en in gesprekken in break-out rooms wordt gedeeld dat het “normale” mensbeeld geen recht doet aan diversiteit van mensen en de roep om vanuit diversiteit en kwaliteit te kijken in plaats van afwijkend van normaal.

De toelichting op de website van de organisatie van het congres is de moeite waard om te lezen als je nog minder bekend bent met het kenmerk hoogsensitiviteit.

https://www.sympopna.nl/congres/hoog-2020

Inclusie en ontwikkeling

Inclusie is een prachtig uitgangspunt dat steeds meer wordt genoemd en naar gekeken. Maar wat is inclusie eigenlijk? Inclusie is niet eenvoudig zeggen “Kom maar bij ons”. Hoe mooi een dergelijke uitnodiging ook is het geeft al een tweedeling; als er een ons is waar je bij kan komen bestaat er ook een niet-ons. Inclusie is niet vanuit de huidige structuren, normen en waarden degenen die daarvan afwijken helpen.

Inclusie is meer; het gaat uit van elkaar zien als heel en als gelijkwaardig. Het ontstaat door openheid, nieuwsgierigheid en samen ontdekken:

Wie ben jij?

Wie ben ik?

Hoe kunnen we samen floreren?

Geen parkjes creëren maar een gezond zichzelf in balans houdend geheel, dat in staat is zich aan te passen aan veranderende omstandigheden doordat er diversiteit is. Waarin mensen niet gelijk zijn maar wel elk even belangrijk. Waarin ieder onderdeel is van een geheel en daarbinnen de plek heeft waar hij/zij floreert en optimaal kan bijdragen aan een florerende samenleving.

Om het toe te spitsen op onderwijs: Hoe ziet onderwijs er uit waarin alle smaken van talent en interesses er mogen zijn en ruimte krijgen om zich te ontwikkelen. Welke basis is er echt nodig en op welke manieren kan ieder zich die eigen maken. Als je de analogie maakt met ecosystemen dan zie je dat net als in de natuur verschillende soorten verschillende omgevingen en verschillende voeding nodig hebben. Die analogie gaat ook op voor de ontwikkeling van mensen.

Het proces om dit in het onderwijs vorm te laten krijgen zal vergelijkbaar zijn met het proces om natuurlijke ecosystemen te laten herstellen en bestand te laten zijn tegen verandingen in het klimaat. De juiste voorwaarden scheppen, ruimte, voeding, vanuit meerdere kanten blijven kijken (op de manier als de foto’s hieronder), tijd geven om te groeien en meerdere biotopen creëren. De eerste stappen worden al gezet!

Thanks to Emma Gosset on unsplash
Photo by Ivan Bandura on Unsplash

Als ik van scratch een school mocht beginnen

Als je vanaf niks een school mocht beginnen, zonder enige randvoorwaarden, hoe zou die er dan uitzien?

In de kerstvakantie heb ik mijn inspiraties hierover opgeschreven, mijn ideeën van eerder teruggelezen en allerlei dingen die ik tegenkwam die voor mij belangrijk zijn opgeschreven in een schrijfboekje. De mij meest aansprekende termen heb ik op de kaft geschreven. Wat eerst dromen leek werd meer visie en zou er ongeveer (een eerste schets) zo uitzien:

Een plek die inspireert en faciliteert, waar leerlingen vrijwillig naartoe gaan en met een mentor om de tafel gaan zitten om te kijken wat ze willen leren en hoe dat kan. Die ze coacht tijdens dat proces en kijkt hoe leerlingen elkaar kunnen vinden en waar effectief groepsgewijs aanbod kan worden gerealiseerd. Naast de open faciliteiten worden inhoudelijke en introductie lessen aangeboden. Ook worden zo nodig andere mogelijkheden aangeboden of op maat gezocht om leerlingen met allerlei dingen kennis te laten maken.

Lees verder “Als ik van scratch een school mocht beginnen”

Prikkelverwerking, begaafdheid en hooggevoeligheid (Theorie van Dabrowski)

Dit artikel gaat over prikkelverwerking. Prikkels kunnen van buitenaf via onze zintuigen binnen komen maar ook van binnenuit komen door fantasie, emotie of denken. De gevoeligheid waarmee prikkels worden opgepikt en hoe intens deze vervolgens worden verwerkt blijkt namelijk per persoon te verschillen. Het artikel is geschreven vanuit de invalshoek hoogbegaafdheid omdat de kennis en inzichten waar het over gaat zijn verworven vanuit ervaringen met kinderen en volwassenen met het label hoogbegaafdheid. Het werpt echter niet alleen een veel breder licht op de eigenschap hoogbegaafdheid maar ook op hoogsensitiviteit en zal door een grotere groep mensen worden herkend en waardevol kunnen zijn dan die nu het label hoogbegaafdheid hebben.

Lees verder “Prikkelverwerking, begaafdheid en hooggevoeligheid (Theorie van Dabrowski)”

Het ecosysteem onderwijs en het verdriet achter de labels

Een van de dingen die me sterk is bijgebleven bij een ontmoeting met een aantal docenten uit het democratisch onderwijs (bij een bijeenkomst van destijds Operation Education): zij kregen leerlingen binnen die op hun oude school een rugzakje hadden, echter bleken de docenten in het Democratisch Onderwijs daar in de praktijk niet of nauwelijks meer iets van te merken. Dat geeft te denken!

Lees verder “Het ecosysteem onderwijs en het verdriet achter de labels”

Loslaten

We zitten niet midden in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk. Oude systemen werken niet meer …
– Economie gebaseerd op financieel gewin
– Onderwijs gebaseerd op een eenzijdige lat (die van het logische, rationele, analytische denken) en cijfers
– Relaties gebaseerd op economische eenheden en rollenpatronen
– Denken in hokjes en afgescheidenheid

Het oude heeft zijn functie gehad maar het is tijd om de oude systemen, overtuigingen en gewoontes los te laten. Alles mag nieuw worden opgebouwd. Dit vraagt een paradigmashift … of is ook het concept paradigma zelf niet meer van deze tijd? Tegelijk is hier een heel oude uitspraak actueel:

“The secret of change is to focus all of your energy not on fighting the old, but on building the new.” – Socrates

Wat daarvoor nodig is is loslaten. Loslaten is niet hetzelfde als het oude weggooien. Wat is loslaten?
Lees verder “Loslaten”